Frank en Silke zitten in de wachtzaal. Terwijl ik mijn vorige sessie afrond, hoor ik hun stemmen mijn gespreksruimte al binnen vloeien. Hun woorden zijn hard, luid en volgen elkaar snel op. Actie reactie, in het heetst van de strijd, daar aan de andere kant van de muur. Wanneer ze voor me in de zetel ploffen, hun gezicht gespannen, hun lichaam ver van elkaar verwijderd, voel ik de spanning de ruimte overnemen.
Silke heeft het moeilijk met hoe ze voor alles lijkt op te draaien. Ze heeft het gevoel dat Frank niet meer naar haar luistert.
Na enkele seconden stijgt het volume terug, ze zijn allebei hard. Keihard.
Silke heeft het moeilijk met hoe ze voor alles lijkt op te draaien. Ze heeft het gevoel dat Frank niet meer naar haar luistert. Hoe meer ze hem probeert duidelijk te maken wat ze denkt, hoe ze zich voelt en wat ze nodig heeft, hoe meer hij van haar verwijdert geraakt. En hoe meer ze zich onbegrepen voelt. Soms vraagt ze zich af, of het nog wel zin heeft om vol te houden, om het hem keer op keer opnieuw uit te leggen. Frank klapt vaak dicht. Als hij hoort dat Silke opnieuw begint over hoe weinig hij doet in het huishouden, hoe vaak hij met zijn werk bezig is. Ze moest maar eens weten, hoe hard hij probeert, hoe hij niet meer weet wat hij nog goed kan. Hij begrijpt het niet meer, voelt zich ongezien, en niet gewaardeerd. Hij doet zo zijn best om hun gezin financieel stabiel te houden, Silke moest eens weten dat hij vorige maand bijna zijn job kwijt was. Dat hij zich extra hard probeert in te zetten om te bewijzen dat hij wel telt in het bedrijf. En dat gevoel, heeft hij thuis ook. De sessie is nog maar 10 min verder of we zitten al meteen terug in deze spiraal. Een terugkerend patroon van onbegrepen voelen, ondergewaardeerd, ongehoord. Hoewel Frank en Silke beiden goede intenties hebben, ze hun gezin draaiende willen houden, slagen ze er niet in om dit op een constructieve manier naar elkaar over te brengen en aan te pakken als team.
Wanneer ik hun vraag hoe de ruzies eindigen en hoe ze worden bijgelegd, worden ze stil. Hun antwoord vertelt me dat ze hier nog niet eerder bij hebben stilgestaan. Mijn eerste doel is alvast bereikt: ik heb ze stil gekregen. Nu kan ik geleidelijk aan hun oren terug vrijmaken om oprecht naar elkaar te luisteren.
Sommige conflicten zijn klein en verwaarloosbaar, anderen houden je in de greep, voelen intens en zijn complex. Hoe doe je dat dan, constructief spreken met elkaar? De kans op dialoog vergroten?
Ik deel met jou drie ideeën die de kans op een goed gesprek vergroten.
1) Er bestaat geen absolute waarheid, alleen twee verhalen.
Vaak proberen we onze partner te overtuigen van onze mening, ons gevoel, ons idee. De discussie krijgt als doel elkaar overtuigen van hoe het nu precies was. Je probeert elkaar haarfijn uit te leggen hoe die vervelende situatie nu precies tot stand gekomen is, waarbij elk klein detail opeens ter discussie staat. Je partner denkt er het zijne/hare over. Natuurlijk denkt je partner er het zijne/hare over. Je partner is iemand anders, alles wat hij/zij beleefd-hoort-ziet-voelt is anders. Ookal is de situaties gelijkend, jullie nemen de wereld anders binnen, slaan ze anders op en geven er anders betekenis aan. Elkaar proberen overtuigen vanuit jouw opgeslagen ervaringen is een onmogelijkheid. Daarboven brengt het jullie niet dichter bij elkaar. Het is dus tevergeefs en jammerlijk.
Wat doe je dan wel?
Richt je oren naar je partner van uit het idee “dit is zijn verhaal, dit is anders dan mijn verhaal, en dat kan, dat mag. Geen enkel verhaal is fout, alles is juist en deze twee verhalen kunnen naast elkaar staan. Wat mijn partner zegt, zegt niets over mij, dit zegt iets over hoe hij deze situatie heeft begrepen en aangevoeld”.
2) Je kan pas oprecht naar elkaar luisteren als het vuur koud is.
Wanneer je hartslag meer dan 100 slagen per minuut is (of 80 als je een atleet bent), ben je niet in staat om te horen wat je partner je vertelt, hoe hard je ook probeert. Neem een pauze, ga zelf even afkoelen, laat je partner afkoelen en kom dan terug op jullie gesprek. Luister met open oren, met het doel enkel te luisteren, niets te weerleggen, in vraag te trekken. Gewoon luisteren. Spreek elk om de beurt vanuit jullie eigen verhaal. Wanneer je tijdens het spreken terug merkt dat je warm wordt, dat je oren verstopt geraken en je in een actie-reactie terecht komt, stop dan opnieuw. Wacht langer om erop terug te komen. Belangrijk is dat je erop terugkomt, dat je een ‘bladwijzer’ plaats en het niet laat schieten. Dat is niet alleen een goede manier om bij je partner te gebruiken, ook bij pubers werkt dit goed. Wanneer je puber iets zei dat jou raakt – en je de neiging hebt om meteen te reageren vanuit boosheid- trek je dan terug en plaats een bladwijzer. Zeg iets in de trend van ‘dit raakt me, ik weet nog niet goed wat ik hiermee moet, ik ga er eens over nadenken’. Kom enkele dagen erna erop terug, bespreek opnieuw met je puber wat er is misgelopen, en hoe je dit samen kan herstellen.
1) Het geheime wapen van gelukkige koppels: succesvol herstel
Het doel hoeft niet te zijn minder ruzies maken of beter communiceren. Hoeveel een koppel ruzie maakt, is van minder belang. Wat wel belangrijk en noodzakelijk is het herstel van de ruzie. Een manier samen vinden om het conflict, de woede, de boosheid om te buigen in graag zien. Een manier vinden om de hardheid open te breken en terug te gaan naar de zachtheid, het graag zien van elkaar. Dit doe je door een herstelpoging, een gebaar of actie, dwaas of serieus, die verhindert dat de negativiteit nog hoger schiet en het conflict nog intenser wordt. De meeste koppel zijn zich niet bewust dat ze dit doen, maar doen het wel. Denk even na aan hoe jullie dit doen, hebben jullie ook bewuste of verdoken herstelpogingen? Wat zijn ze?
Ik rond de sessie met Frank en Silke af. Wanneer ik naar hun kijk, daar in de zetel over me, zie ik hoe ze dichter bij elkaar zitten. De spanning heeft gaten en kieren gevonden om de ruimte te verlaten. Hij hangt er nog, maar draagbaar. Het beeld dat ik voor me zie is verschoven wanneer ik het vergelijk met het begin van de sessie. Ze kijken elkaar soms aan, begripvol, luisterend, nieuwsgierig. Ook hun lichaam is opgeschoven naar elkaar toe.
Wanneer ik hun vraag met welk gevoel ze naar huis gaan, zeggen ze allebei, bijna tegelijkertijd: hoopvol.